Συνθετική Ψυχοθεραπεία – athenssynthesis

Η Συνθετική Ψυχοθεραπεία

authors

Σοφία Γιουρούκου, Πάνος Ασημάκης

Βασική υπόθεση της συνθετικής θεραπείας, είναι ότι καμία μεμονωμένη προσέγγιση δεν μπορεί να εξηγήσει την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων όντων, συνεπώς, η κατάλληλη σύνθεση θεωριών και μεθόδων μπορεί να καλύψει καλύτερα τις ανάγκες των διαφορετικών πελατών, στα διαφορετικά στάδια της θεραπευτικής τους εξέλιξης.

about-me

Σύμφωνα λοιπόν με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία για την Συνθετική Ψυχοθεραπεία (ΕΑΙΡ), συνθετική ονομάζεται οποιαδήποτε μεθοδολογία και συνθετική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία, η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα και αναπτύσσεται προς την κατεύθυνση ενός εννοιολογικά συνεκτικού, ηθικού, θεωρητικού συνδυασμού δύο ή περισσότερων συγκεκριμένων προσεγγίσεων και/ή αντιπροσωπεύει από μόνη της ένα πρότυπο σύνθεσης. Αυτό σημαίνει ότι οι συνθετικοί ψυχοθεραπευτές έχουν μια ιδιαίτερη δεοντολογική υποχρέωση να αναπτύξουν διάλογο με συναδέλφους διαφορετικών προσανατολισμών και να ενημερώνονται διαρκώς για τις εξελίξεις στο χώρο.

Σκοπός της συνθετικής θεραπείας είναι να προωθήσει τη συνθετική σκέψη στην ψυχοθεραπεία και να συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός συνεκτικού θεωρητικού μοντέλου σύνθεσης, το οποίο να μπορεί να αξιολογηθεί στην κλινική πρακτική.

athenssynthesis

Ιστορική Εξέλιξη

Η συνθετική σκέψη δεν άργησε να φανεί στον χώρο της ψυχολογίας. Η άνθηση των τριών βασικών ρευμάτων στην ψυχολογία, της ψυχανάλυσης, του συμπεριφορισμού και του ανθρωποκεντρικού μοντέλου, πυροδότησε την ανάγκη για ένα μοντέλο ευέλικτο και πολύπλευρο, ικανό να καλύψει τα σκοτεινά σημεία των συγκεκριμένων προσεγγίσεων, αλλά και τις πολύπλευρες προσωπικότητες, τόσο των θεραπευτών, όσο και των θεραπευομένων, και ικανό επίσης, να προσεγγίσει τον θεραπευόμενο από πολλά περισσότερα πιθανά μονοπάτια.

Έτσι λοιπόν, η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια σύνθεσης των μοντέλων εντοπίζεται πριν από περίπου 60 χρόνια, από τον Thomas French, ο οποίος συνέθεσε τα δύο τότε κυρίαρχα μοντέλα, αυτό της ψυχανάλυσης και του συμπεριφορισμού, δίνοντας το έναυσμα για τη γοργή αναπτυξιακή πορεία της συνθετικής θεραπείας. Απόρροια αυτής της εξέλιξης, ήταν η ίδρυση της Εταιρείας για τη Διερεύνηση της Σύνθεσης της Ψυχοθεραπείας (Society for the Exploration of Psychotherapy Integration), ενώ ακολούθησε πλήθος περιοδικών, άρθρων και βιβλίων, επικυρώνοντας έτσι την αξία της σύνθεσης και της συνθετικής σκέψης στην ψυχοθεραπεία. Δέκα χρόνια αργότερα, περίπου το 1933, ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Εταιρεία για τη Συνθετική Ψυχοθεραπεία (European Association for Integrative Psychotherapy – EAIP) και το 2000 η Εταιρεία του Ηνωμένου Βασιλείου για την Σύνθεση της Ψυχοθεραπείας (United Kingdom Association for Psychotherapy Integration – UKAPI).

Στην Ελλάδα, η συνθετική ψυχοθεραπεία εισήχθη περίπου στις αρχές της δεκαετίας του 1990, από τον καθηγητή Ι. Ν. Νέστορος, στο Α’ Πανελλήνιο Συνέδριο Θεωριών και Τεχνικών Ψυχοθεραπείας στην Αθήνα και στο βιβλίο του Συνθετική Ψυχοθεραπεία (Νέστορος & Βαλλιανάτου, 1990/1996). Από το 2000, το Athens Synthesis Centre, πραγματοποιεί παρουσιάσεις σχετικά με την συνθετική ψυχοθεραπεία της M. Gilbert, ως Προέδρου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Συνθετικής Ψυχοθεραπείας, και του K. Evans. Εν συνεχεία, το Κέντρο έγινε δόκιμο και αργότερα τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Συνθετικής Ψυχοθεραπείας, αφήνοντας το δικό του αποτύπωμα στο χώρο της συνθετικής θεραπείας και παρέχοντας υψηλού επιπέδου κατάρτιση στους εκπαιδευόμενούς του. Στην Ελλάδα, ιδρύθηκε το 2002 η Ελληνική Εταιρεία Ανθρωπιστικής Συνθετικής Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας (ΕΕΑΣΘΣΨ).

Σκοπός της συνθετικής θεραπείας είναι να προωθήσει τη συνθετική σκέψη στην ψυχοθεραπεία και να συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός συνεκτικού θεωρητικού μοντέλου σύνθεσης, το οποίο να μπορεί να αξιολογηθεί στην κλινική πρακτική.

ATHENSSYNTHESIS

Το Φιλοσοφικό Υπόβαθρο​

Παρά το γεγονός ότι η συνθετική ψυχοθεραπεία είναι τόσο ευέλικτη και δεν επηρεάζεται από ένα μόνο ψυχοθεραπευτικό ρεύμα, στα θεμέλιά της βρίσκονται σαφείς και συγκεκριμένες επιστημολογικές βάσεις, οι οποίες αλληλοϋποστηρίζονται και αλληλοσχετίζονται.

Φαινομενολογία

Ως έγκυρη πηγή γνώσης αναγνωρίζεται η υποκειμενική εμπειρία, καθώς η έμφαση δίνεται στην άμεση εμπειρία και συμμετοχή του ατόμου. Σύμφωνα με την φαινομενολογία, η ανθρώπινη συμπεριφορά καθορίζεται από την προσωπική εμπειρία και όχι από την αντικειμενική πραγματικότητα.

Ολισμός

Το όλον είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του. Έτσι, τίποτα δεν αγνοείται συνειδητά και η παρατήρηση των όσων συμβαίνουν στον εξωτερικό κόσμο γίνεται παράλληλα με τις παρατηρήσεις του εσωτερικού κόσμου.

Διάλογος

Η διαλογική θεώρηση (Martin Buber) προϋποθέτει τη διανθρώπινη διάσταση στην προσέγγισή μας. Έτσι, η ατομική ύπαρξη είναι ανολοκλήρωτη χωρίς την πολικότητα Εγώ – Αυτό και Εγώ – Εσύ.

Θεωρία του Πεδίου

Μας δίνει τον τρόπο να βλέπουμε τη συνολική κατάσταση. Σύμφωνα με τη θεωρία του πεδίου, μια εμπειρία δεν μπορεί να γίνει κατανοητή, αν απομονωθεί από τις υπάρχουσες συνθήκες, με τις οποίες συνδέεται στενά. Έτσι, η προσοχή στρέφεται και στις συνθήκες ζωής του θεραπευομένου. Σε αυτήν τη θεωρία κυριαρχεί η έννοια της επίγνωσης, η οποία επιτρέπει στο άτομο να αποκτήσει σαφή αντίληψη της κατάστασής του και να επιλέξει μεταξύ των διαθέσιμων εναλλακτικών λύσεων. Το άτομο χρειάζεται να αποκτήσει τις δεξιότητες για μια ζωτική επαφή με το περιβάλλον. Στη θεωρία του πεδίου υπάρχει επίσης η έννοια της μορφής και του φόντου (Gestalt), οι οποίες μας βοηθούν να εστιάσουμε την προσοχή μας σε συγκεκριμένο σημείο (μορφή) και να του δώσουμε προτεραιότητα.

Η συνδημιουργία του διαλόγου και η προσήλωση στη διατομική θεώρηση στην ψυχοθεραπεία: Όπως όλες οι σχέσεις συνδημιουργούνται και συγκατασκευάζονται, έτσι και η θεραπευτική σχέση είναι ένα γεγονός αλληλεπίδρασης, όπου και τα δύο μέρη συμμετέχουν ενεργά εξίσου. Η έμφαση δίνεται στη σχέση. Έτσι λοιπόν, πρόκειται για μια σχεσιακή προσέγγιση, η οποία αναγνωρίζει την αμοιβαιότητα της θεραπευτικής σχέσης και ότι ο θεραπευόμενος θα επηρεάζει τον θεραπευτή καθ΄ όλη τη διάρκεια της θεραπείας.

Ο ορισμός της σύνθεσης στην προσέγγισή μας, αφορά κάτι περισσότερο από το προφανές. Αρχικά, ακουμπά στην ολιστική θεώρηση του ανθρώπου, καθώς η προσέγγισή μας βλέπει τον θεραπευόμενο σαν ένα σύνθετο όλον, αξιολογώντας τον συναισθηματικά, γνωστικά, συμπεριφορικά, σωματικά και πνευματικά. Φυσικά, σε αυτή την ολιστική προσέγγιση δεν αγνοούνται οι διαγενεακές επιρροές –η κληρονομιά που κουβαλά ο κάθε άνθρωπος– αλλά και οι επιρροές που δέχεται από το περιβάλλον στο οποίο υπάρχει. Έπειτα, αναφέρεται στην ανάπτυξη του συνθετικού θεραπευτή και πιο συγκεκριμένα, στη σύνθεση του προσωπικού και του επαγγελματικού στοιχείου. Κατά την άσκηση της συνθετικής θεραπείας, βασικό εργαλείο του θεραπευτή είναι ο ίδιος ο εαυτός του, τον οποίο φέρνει μέσα στη θεραπευτική σχέση και καλείται, με αυστηρή αίσθηση των ορίων, να αναγνωρίσει, αλλά και να δουλέψει με τα δικά του σκοτεινά σημεία, ώστε να συμβάλλει στην ανάπτυξη του θεραπευόμενού του. Έτσι, η σχέση είναι πέρα για πέρα αληθινή, μια σχέση διπλής κατεύθυνσης, μέσα από την οποία εξελίσσονται, τόσο ο θεραπευόμενος, όσο και ο θεραπευτής. Κάθε νέος θεραπευόμενος έχει ένα δώρο, κάτι καινούργιο να μάθει στον θεραπευτή του. Σε μια άλλη διάσταση, αφορά στη σύνθεση θεωριών, εννοιών και τεχνικών από διάφορες προσεγγίσεις, έτσι ώστε θεωρητικά και πρακτικά να δομηθεί ένα συνεκτικό μοντέλο, ενστερνιζόμενο διαφορετικούς προσανατολισμούς της ψυχοθερα-πείας. Τέλος, αφορά στη σύνθεση μεταξύ έρευνας και πρακτικής, καθώς ο θεραπευτής δεν εφησυχάσει, αλλά εξερευνά και εξελίσσει με νέα δεδομένα τον τρόπο με τον οποίο ασκεί το επάγγελμά του.

athenssynthesis

Οι αξίες της συνθετικής ψυχοθεραπείας

Κατευθυντήρια αρχή της συνθετικής ψυχοθεραπείας είναι ότι καμία μεμονωμένη μορφή θεραπείας δεν είναι τέλεια ή τουλάχιστον επαρκής για όλες τις περιπτώσεις. Έτσι, καλεί τον θεραπευτή να δεσμευτεί σε μία συνεχή διαδικασία σύνθεσης, ώστε να προσαρμόσει το μοντέλο του στις ιδιαίτερες ανάγκες του εκάστοτε θεραπευόμενου, με τον οποίο σχετίζεται. Βασικό χαρακτηριστικό, άλλωστε, ενός συνθετικού θεραπευτή, είναι ο εκλεκτικισμός, να μπορεί δηλαδή να επιλέξει, από όλες τις μεθόδους που διαθέτει στη φαρέτρα του, αυτή που θα λειτουργήσει καλύτερα τη δεδομένη χρονική στιγμή, κάτω από τις συγκεκριμένες συνθήκες και στον συγκεκριμένο θεραπευόμενο. Η συνθετική θεραπεία δίνει τη δυνατότητα στον κάθε θεραπευτή να μπορεί να δομήσει το δικό του προσωπικό μοντέλο και στυλ εργασίας, αξιοποιώντας τα δυνατά του σημεία και εμπεριέχοντας τη μοναδικότητα της προσωπικότητάς του. Ταυτόχρονα, ο ίδιος ο θεραπευτής εμπλουτίζει και προσαρμόζει το μοντέλο του, ώστε να εμπεριέξει με τη σειρά του τη μοναδικότητα της προσωπικότητας του θεραπευόμενου.

Η σύνθεση είναι μια συνεχόμενη και δυναμική διαδικασία, όπου ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος δουλεύουν μαζί, σε μια συνεργασία σύνθεσης. Μέσα από τη μοναδική κάθε φορά διάδρασή τους, εξελίσσουν την θεραπευτική σχέση, το στυλ της θεραπείας, καθώς και το περιεχόμενο των συνεδριών. Οι δυο τους, θεραπευτής και θεραπευόμενος, μοιάζουν να χορεύουν αρμονικά μέσα στη θεραπευτική διαδικασία, γράφοντας μαζί το δικό τους σενάριο της θεραπευτικής αλλαγής. Παρά το γεγονός ότι η θεραπευτική διάδραση θεωρείται πέρα για πέρα συνεργατική, οι ρόλοι θεραπευτή και θεραπευόμενου είναι, φυσικά, αναγκαστικά διαφορετικοί. Οι δυναμικές μεταβίβασης θα είναι διαφορετικές για τον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο και η διάδραση θα διαμορφώνεται από την επίγνωση και την πείρα του θεραπευτή, σε σχέση με ιδέες και πρακτικές από ένα ευρύ φάσμα θεραπευτικών προσεγγίσεων.

Η συνθετική θεραπεία βοηθάει τον θεραπευόμενο ως προς την ολοκλήρωση του εαυτού και, όντας ένα σχεσιακό μοντέλο, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη δυναμική και τη δυνατότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Συνεπώς, φροντίζει να διευκολύνει τον πελάτη ως προς τη δημιουργία και τη διατήρηση ικανο-ποιητικών σχέσεων. Κατά τη διαδικασία της συνθετικής ψυχοθεραπείας, ο θεραπευτής στηρίζει τον θεραπευόμενό του να κατανοήσει τα εσωτερικά και εξωτερικά εμπόδια που θέτει κατά τη δημιουργία λειτουργικών σχέσεων. Ταυτόχρονα, τον βοηθά να κατανοήσει πως αυτά τε μπόδια αφορούν στις δυσκολίες που βιώνει και φέρνει στη θεραπεία του.

Ο θεραπευτής, με πολλή φροντίδα και νοιάξιμο, στηρίζει τον θεραπευόμενό του να δεσμευτεί σε μια θεραπευτική σχέση, η οποία είναι αυτή που του παρέχει τη δυνατότητα και τον θεραπευτικό χώρο να διερευνήσει βαθύτερα επίπεδα της εμπειρίας του, του εαυτού του, αλλά και να εργαστεί με τα προβλήματα σχέσεων που τον απασχολούν. Αυτό που εν τέλει θεραπεύει, είναι η ίδια η θεραπευτική σχέση. Κατά τη διάρκεια των συνεδριών, ο θεραπευτής χρειάζεται να είναι ολοκληρωτικά παρών στη σχέση, παρατηρώντας τόσο το τι συμβαίνει στον θεραπευόμενό του, όσο και εντός του, ενσωματώνοντας έτσι μια σχεσιακή ηθική στην πρακτική του.

Ο ορισμός της σύνθεσης στην προσέγγισή μας, αφορά κάτι περισσότερο από το προφανές. Αρχικά, ακουμπά στην ολιστική θεώρηση του ανθρώπου, καθώς η προσέγγισή μας βλέπει τον θεραπευόμενο σαν ένα σύνθετο όλον, αξιολογώντας τον συναισθηματικά, γνωστικά, συμπεριφορικά, σωματικά και πνευματικά. Φυσικά, σε αυτή την ολιστική προσέγγιση δεν αγνοούνται οι διαγενεακές επιρροές –η κληρονομιά που κουβαλά ο κάθε άνθρωπος– αλλά και οι επιρροές που δέχεται από το περιβάλλον στο οποίο υπάρχει. Έπειτα, αναφέρεται στην ανάπτυξη του συνθετικού θεραπευτή και πιο συγκεκριμένα, στη σύνθεση του προσωπικού και του επαγγελματικού στοιχείου. Κατά την άσκηση της συνθετικής θεραπείας, βασικό εργαλείο του θεραπευτή είναι ο ίδιος ο εαυτός του, τον οποίο φέρνει μέσα στη θεραπευτική σχέση και καλείται, με αυστηρή αίσθηση των ορίων, να αναγνωρίσει, αλλά και να δουλέψει με τα δικά του σκοτεινά σημεία, ώστε να συμβάλλει στην ανάπτυξη του θεραπευόμενού του. Έτσι, η σχέση είναι πέρα για πέρα αληθινή, μια σχέση διπλής κατεύθυνσης, μέσα από την οποία εξελίσσονται, τόσο ο θεραπευόμενος, όσο και ο θεραπευτής. Κάθε νέος θεραπευόμενος έχει ένα δώρο, κάτι καινούργιο να μάθει στον θεραπευτή του. Σε μια άλλη διάσταση, αφορά στη σύνθεση θεωριών, εννοιών και τεχνικών από διάφορες προσεγγίσεις, έτσι ώστε θεωρητικά και πρακτικά να δομηθεί ένα συνεκτικό μοντέλο, ενστερνιζόμενο διαφορετικούς προσανατολισμούς της ψυχοθερα-πείας. Τέλος, αφορά στη σύνθεση μεταξύ έρευνας και πρακτικής, καθώς ο θεραπευτής δεν εφησυχάσει, αλλά εξερευνά και εξελίσσει με νέα δεδομένα τον τρόπο με τον οποίο ασκεί το επάγγελμά του.

athenssynthesis

Η συνθετική ψυχοθεραπεία,

παρόλο που επιβεβαιώνει τη σημασία ύπαρξης ιδιαίτερων προσεγγίσεων ή συνδυασμού προσεγγίσεων, θέτει την υψηλότερή της προτεραιότητα σε παράγοντες που είναι κοινοί σε όλες τις θεραπευτικές προσεγγίσεις:

Στην ενστάλαξη της ελπίδας. Στην υποκινούμενη, δηλαδή, προσδοκία ότι η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει, αρκεί να υπάρχει η θέληση του θεραπευομένου.

Στην θεραπευτική σχέση. Η θεραπευτική σχέση αποτελεί μια πλούσια δεξαμενή πληροφοριών, που δείχνει επακριβώς στον θεραπευτή τί συμβαίνει στον θεραπευόμενό του, τι του έχει συμβεί στη ζωή του, ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος και τι χρειάζεται να γίνει, προκειμένου να καταστεί λειτουργική η καθημερινότητα του θεραπευομένου. Έτσι λοιπόν, καθίσταται φανερό ότι το βασικό συστατικό που οδηγεί τον θεραπευόμενο στον προθάλαμο της θεραπευτικής αλλαγής, είναι η ίδια η θεραπευτική σχέση, που συνδημιουργείται μεταξύ των δύο. Ο θεραπευτής, επιδεικνύοντας γνήσιο ενδιαφέρον, ενσυναίσθηση, αυθεντικότητα και άνευ όρων αποδοχή, σεβόμενος το χώρο και το χρόνο του άλλου ανθρώπου, στηρίζει τον θεραπευόμενό του, ώστε να έρθουν κοντά οι δυο τους και, εν τέλει, να σχετιστούν ουσιαστικά. Κάτι που, με τη σειρά του, φέρνει τους δυο τους ολοένα και πιο κοντά στην επίτευξη του κοινού θεραπευτικού στόχου.

Σε ένα εννοιολογικό σχήμα, που βοηθάει στην ερμηνεία και ανάλυση των συμπτωμάτων.

Στην ενίσχυση της τροποποιημένης συμπεριφοράς έξω από το πλαίσιο της θεραπείας.

Στην ενίσχυση νέων τρόπων αντίληψης και κατανόησης του εαυτού, μέσω της ανατροφοδότησης. Κατά την θεραπευτική διαδικασία, ο θε-ραπευόμενος δομεί μια νέα εικόνα του εαυτού του, καθρεφτιζόμενος στο πρόσωπο του θεραπευτή. Έτσι, κρίνεται υψίστης σημασίας η «καλή» αντανάκλαση εκ μέρους του θεραπευτή.

Στην ενθάρρυνση διορθωτικών συναισθηματικών εμπειριών. Κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής διαδικασίας, μέσα από τις δυναμικές της μεταβίβασης και αντιμεταβίβασης και μέσα από τους προσεκτικούς χειρισμούς του θεραπευτή, ο θεραπευόμενος θα ζήσει εκ νέου τις πρώιμες τραυματικές συναισθηματικές εμπειρίες του, αλλά με έναν επανορθωτικό τρόπο αυτή τη φορά, ξαναγράφοντας έτσι το σενάριο ζωής του.

Σε ένα συγκεκριμένο, ασφαλές και σαφώς οριοθετημένο θεραπευτικό πλαίσιο.

Για την συνθετική ψυχοθεραπεία, όλοι οι άνθρωποι θεωρούνται ικανοί να ανταποκριθούν και, φυσικά, είναι οι πρωταρχικοί συντελεστές της συμπεριφοράς τους. Έτσι λοιπόν, μέσα από τη θεραπευτική σχέση, ο θεραπευτής εξερευνά και βοηθάει τον θεραπευόμενο να ενισχύσει την επίγνωσή του, όσον αφορά στις προτεραιότητές του, στις οργανικές αντιδράσεις και στις συνέπειες της συμπεριφοράς του. Με την ολοένα αυξανόμενη επίγνωσή του, ο θεραπευόμενος σιγά-σιγά νιώθει «δυνατός», ώστε να μπορέσει να θέσει τους δικούς του στόχους, βασιζόμενος στις εσωτερικές του ανάγκες, αλλά και να αναλάβει τη θεμελιώδη ευθύνη του να τις πραγματώσει.

Έναρξη της θεραπείας και της εξερεύνησης, αποτελεί μονάχα η υποκειμενική εμπειρία του θεραπευόμενου, η δική του αλήθεια, κάτι που σημαίνει ότι πρωταρχικό μέλημα του θεραπευτή, είναι να δέχεται και να τιμάει το λόγο του θεραπευομένου του. Μεγάλη σημασία δίνεται στο τώρα, καθώς αναγνωρίζουμε ότι σε αυτό λαμβάνει χώρα η παρούσα αντίληψη του θεραπευόμενου, αλλά και ότι είναι η μόνη στιγμή, στην οποία έχει τον έλεγχο και μπορεί να επέμβει. Έτσι, με απόλυτο σεβασμό στη διαφορετικότητα του κάθε ατόμου, ο θεραπευόμενος ενδυναμώνεται, προκειμένου να αποκτήσει δημιουργική αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του και να κατακτήσει την αυτονομία του. Έτσι κι αλλιώς, απώτερος σκοπός της συνθετικής θεραπείας δεν είναι μόνο να θεραπεύσει τον άνθρωπο, αλλά να χτίσει και να μεγιστοποιήσει το κομμάτι του θεραπευόμενου που μπορεί να αυτοθεραπευθεί, ώστε η θεραπεία να συνεχίζεται και μετά τη λήξη της, χωρίς την παρουσία του θεραπευτή.

Η σύνθεση είναι μια συνεχόμενη και δυναμική διαδικασία, όπου ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος δουλεύουν μαζί, σε μια συνεργασία σύνθεσης. Μέσα από τη μοναδική κάθε φορά διάδρασή τους, εξελίσσουν την θεραπευτική σχέση, το στυλ της θεραπείας, καθώς και το περιεχόμενο των συνεδριών. Οι δυο τους, θεραπευτής και θεραπευόμενος, μοιάζουν να χορεύουν αρμονικά μέσα στη θεραπευτική διαδικασία, γράφοντας μαζί το δικό τους σενάριο της θεραπευτικής αλλαγής. Παρά το γεγονός ότι η θεραπευτική διάδραση θεωρείται πέρα για πέρα συνεργατική, οι ρόλοι θεραπευτή και θεραπευόμενου είναι, φυσικά, αναγκαστικά διαφορετικοί. Οι δυναμικές μεταβίβασης θα είναι διαφορετικές για τον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο και η διάδραση θα διαμορφώνεται από την επίγνωση και την πείρα του θεραπευτή, σε σχέση με ιδέες και πρακτικές από ένα ευρύ φάσμα θεραπευτικών προσεγγίσεων.

Η συνθετική θεραπεία βοηθάει τον θεραπευόμενο ως προς την ολοκλήρωση του εαυτού και, όντας ένα σχεσιακό μοντέλο, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη δυναμική και τη δυνατότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Συνεπώς, φροντίζει να διευκολύνει τον πελάτη ως προς τη δημιουργία και τη διατήρηση ικανοποιητικών σχέσεων. Κατά τη διαδικασία της συνθετικής ψυχοθεραπείας, ο θεραπευτής στηρίζει τον θεραπευόμενό του να κατανοήσει τα εσωτερικά και εξωτερικά εμπόδια που θέτει κατά τη δημιουργία λειτουργικών σχέσεων. Ταυτόχρονα, τον βοηθά να κατανοήσει πως αυτά τα εμπόδια αφορούν στις δυσκολίες που βιώνει και φέρνει στη θεραπεία του.

Ο θεραπευτής, με πολλή φροντίδα και νοιάξιμο, στηρίζει τον θεραπευόμενό του να δεσμευτεί σε μια θεραπευτική σχέση, η οποία είναι αυτή που του παρέχει τη δυνατότητα και τον θεραπευτικό χώρο να διερευνήσει βαθύτερα επίπεδα της εμπειρίας του, του εαυτού του, αλλά και να εργαστεί με τα προβλήματα σχέσεων που τον απασχολούν. Αυτό που εν τέλει θεραπεύει, είναι η ίδια η θεραπευτική σχέση. Κατά τη διάρκεια των συνεδριών, ο θεραπευτής χρειάζεται να είναι ολοκληρωτικά παρών στη σχέση, παρατηρώντας τόσο το τι συμβαίνει στον θεραπευόμενό του, όσο και εντός του, ενσωματώνοντας έτσι μια σχεσιακή ηθική στην πρακτική του.

Ο ορισμός της σύνθεσης στην προσέγγισή μας, αφορά κάτι περισσότερο από το προφανές. Αρχικά, ακουμπά στην ολιστική θεώρηση του ανθρώπου, καθώς η προσέγγισή μας βλέπει τον θεραπευόμενο σαν ένα σύνθετο όλον, αξιολογώντας τον συναισθηματικά, γνωστικά, συμπεριφορικά, σωματικά και πνευματικά. Φυσικά, σε αυτή την ολιστική προσέγγιση δεν αγνοούνται οι διαγενεακές επιρροές –η κληρονομιά που κουβαλά ο κάθε άνθρωπος– αλλά και οι επιρροές που δέχεται από το περιβάλλον στο οποίο υπάρχει. Έπειτα, αναφέρεται στην ανάπτυξη του συνθετικού θεραπευτή και πιο συγκεκριμένα, στη σύνθεση του προσωπικού και του επαγγελματικού στοιχείου. Κατά την άσκηση της συνθετικής θεραπείας, βασικό εργαλείο του θεραπευτή είναι ο ίδιος ο εαυτός του, τον οποίο φέρνει μέσα στη θεραπευτική σχέση και καλείται, με αυστηρή αίσθηση των ορίων, να αναγνωρίσει, αλλά και να δουλέψει με τα δικά του σκοτεινά σημεία, ώστε να συμβάλλει στην ανάπτυξη του θεραπευόμενού του. Έτσι, η σχέση είναι πέρα για πέρα αληθινή, μια σχέση διπλής κατεύθυνσης, μέσα από την οποία εξελίσσονται, τόσο ο θεραπευόμενος, όσο και ο θεραπευτής. Κάθε νέος θεραπευόμενος έχει ένα δώρο, κάτι καινούργιο να μάθει στον θεραπευτή του. Σε μια άλλη διάσταση, αφορά στη σύνθεση θεωριών, εννοιών και τεχνικών από διάφορες προσεγγίσεις, έτσι ώστε θεωρητικά και πρακτικά να δομηθεί ένα συνεκτικό μοντέλο, ενστερνιζόμενο διαφορετικούς προσανατολισμούς της ψυχοθεραπείας. Τέλος, αφορά στη σύνθεση μεταξύ έρευνας και πρακτικής, καθώς ο θεραπευτής δεν εφησυχάσει, αλλά εξερευνά και εξελίσσει με νέα δεδομένα τον τρόπο με τον οποίο ασκεί το επάγγελμά του.

athenssynthesis

Η Έννοια του Εαυτού

Η συνθετική θεραπεία προβάλλει και δίνει έμφαση στην έννοια του συνεχώς εξελισσόμενου εαυτού, ενός εαυτού πολυδιάστατου, που αντιμετωπίζεται ολιστικά και ενιαία. Στη συνθετική θεραπεία εξετάζονται όλες οι πλευρές του εαυτού στη σχέση, καθώς η αλλαγή μπορεί να συμβεί σε μία διάσταση, σε μερικές ή και σε όλες. Ακόμα, είναι δυνατόν να εστιάζουμε την προσοχή μας σε διαφορετική πλευρά του εαυτού ανά χρονική περίοδο. Όλες οι διαστάσεις του εαυτού είναι αλληλένδετες και επηρεάζουν η μία την άλλη. Αν δεν φωτιστούν όλες στη θεραπεία, τότε η εικόνα που έχουμε εμείς για τον πελάτη, αλλά και ο πελάτης για τον εαυτό του, είναι ελλιπής. Έτσι λοιπόν, όταν μιλάμε για τον εαυτό, αναφερόμαστε και στις εξής διαστάσεις:

Βιολογική διάσταση (η σχέση του εαυτού με το σώμα).

Εσωψυχική διάσταση (η σχέση του εαυτού με τον εαυτό).

Διαπροσωπική διάσταση (η σχέση του εαυτού με τους άλλου).

Διαπολιτισμική διάσταση (η σχέση του εαυτού με το ευρύτερο περιβάλλον, την κουλτούρα, τη φυλή, το έθνος, τον επαγγελματικό κόσμο).

Οικολογική διάσταση (η σχέση του εαυτού με τη φύση).

Υπερπροσωπική διάσταση (η σχέση του εαυτού με το υπερβατικό).

athenssynthesis

Η Έννοια του Εαυτού

Οι θεραπευτές που δεσμεύονται σε μια συνθετική διαδικασία θεραπείας, καλούνται αφενός να επιλέξουν τις καλύτερες ή τις πιο κατάλληλες ιδέες και τεχνικές, από ένα ευρύ φάσμα θεωριών και μοντέλων, προκειμένου να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις ανάγκες ενός συγκεκριμένου θεραπευόμενου, που εκφράζει ένα συγκεκριμένο αίτημα, τη δεδομένη χρονική στιγμή, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και αφετέρου να διαμορφώσουν το δικό τους προσωπικό μοντέλο σύνθεσης.

Έτσι, πέρα από την υποχρεωτική εκπαίδευση, ο θεραπευτής δεσμεύεται σε μια συνεχόμενη διαδικασία προσωπικής εξέλιξης, τόσο εκπαιδευτικά, όσο και αυτογνωσιακά. Εκτός από την πολύ καλή κατάρτιση, θεωρητικά και πρακτικά, που πρέπει να έχει ώστε να μπορεί να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά διαφορετικές προσεγγίσεις και τεχνικές, χρειάζεται να δουλεύει συνεχώς με τον εαυτό του, τόσο προσωπικά, φροντίζοντας θεραπευτικά τα δικά του σκοτεινά σημεία, όσο και μέσω της εποπτείας, διασφαλίζοντας την καλή άσκηση της ψυχοθεραπείας και εξελίσσοντας τον επαγγελματικό εαυτό του.

Ένας συνθετικός θεραπευτής χρειάζεται να μπορεί να πραγματοποιεί κατάλληλες ψυχολογικές εκτιμήσεις, βασιζόμενος στην κατάρτισή του, στην καλή γνώση των διαγνωστικών συστημάτων, στις διαπροσωπικές δεξιότητές του και, στη συνέχεια, να προγραμματίζει αποτελεσματικά και μεθοδικά τη θεραπευτική διαδικασία, συντονιζόμενος με τις ανάγκες του θεραπευομένου του και σε άμεση αλληλεπίδραση και συνεργασία μαζί του. Χρειάζεται να μπορεί να ξεκινάει, αλλά και να διατηρεί την καλή θεραπευτική σχέση και συμμαχία, επιδιορθώνοντας πρόθυμα όποιο ρήγμα παρουσιάζεται. Εξίσου σημαντικό, είναι να έχει πάντα υπόψη του τη δυναμική των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων, σε όλα τους τα επίπεδα και να μπορεί να αναγνωρίζει και να χρησιμοποιεί λειτουργικά κάθε μορφή επικοινωνίας, είτε έκδηλης είτε άδηλης. Ένας συνθετικός θεραπευτής εξασκεί συνέχεια τη δημιουργικότητά του και «χρησιμοποιεί» λειτουργικά μέσα στη θεραπεία, τόσο στον εαυτό του, όσο και στον εαυτό του θεραπευομένου του.

Κατά τη διαδικασία της θεραπείας, ο θεραπευτής βλέπει ενιαία τον θεραπευόμενό του ως μέρος του πλαισίου στο οποίο ανήκει, αναγνωρίζοντας έτσι την πολυπλευρικότητα της κατάστασης, αλλά και μεγιστοποιώντας την επίγνωση της πραγματικότητας για τον θεραπευόμενό του. Είναι σημαντικό επίσης να αξιολογεί βήμα-βήμα την καταλληλότητα των παρεμβάσεών του. Όλα αυτά πρέπει να γίνονται μέσα σε ένα ασφαλές και οριοθετημένο πλαίσιο, το οποίο φροντίζει πάντα να τηρεί, σύμφωνα με το αρχικό συμβόλαιο που έχει συνάψει με τον θεραπευόμενό του.

Φυσικά, όλοι οι συνθετικοί θεραπευτές του Athens Synthesis Centre, όπως και το ίδιο το Κέντρο, ακολουθούν αυστηρά τον Κώδικα Δεοντολογίας της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Συνθετικής Ψυχοθεραπείας και της Εθνικής Εταιρείας Ψυχοθεραπείας Ελλάδος (www.eiap.en/ethicalguidelines και www.nopg.gr/ κώδικας δεοντολογίας).